هیأت وزیران در جلسه مورخ 1378/1/11 بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد ماده (94) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی‌کشور و انتخاب شهرداران مصوب
1375 آیین نامه اجرایی تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی شهرها را به شرح زیر تصویب‌نمود:
آیین نامه اجرایی تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی شهر
ماده 1 - در این آیین نامه برای رعایت اختصار به جای قانون تشکیلات، وظایف و مصوب 1375.3.1 عبارت قانون شوراهای اسلامی کشور‌و به جای عبارت شوراهای
اسلامی شهر لفظ شورا به کار برده می‌شود.
ماده 2 - اولین جلسه هر دوره شورا ظرف یک هفته بعد از قطعی شدن انتخابات به دعوت فرماندار و یا سرپرست فرمانداری و با حضور دعوت کننده یا‌نماینده وی، تحت ریاست
مسن‌ترین عضو و به منشی گری دو نفر از جوان‌ترین اعضاء تشکیل و برای رسمیت کلیه اعضاء به شرح زیر سوگند یاد‌می‌کنند و آن را امضاء می‌نمایند:
من در برابر کلام ا... مجید، به خداوند متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که در حفظ امانت و انجام هر چه بهتر‌وظایفم و خدمت به مردم کوشا باشم و قانون اساسی و سایر قوانین و مقررات کشور را در چارچوب وظایف و اختیارات خود مراعات نمایم و در همه‌زمینه‌ها عدالت و انصاف را در نظر داشته و مادام که در شورای اسلامی شهر عضویت دارم در رعایت صرفه و صلاح و پیشرفت امور شهر
و شهرداری‌اهتمام نمایم.
تبصره 1 - پیروان اقلیتهای دینی و رسمی، این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد.
تبصره 2 - هرگاه فرد جدید به عضویت شورا وارد شود موظف است در ابتدای اولین جلسه حضور در شورا به ترتیب مذکور در متن ماده سوگند یاد‌نماید.
ماده 3 - در اولین جلسه شورا، پس از انجام مراسم تحلیف، اعضای حاضر اقدام به برگزاری انتخابات داخلی نموده و از بین خود و با رای مخفی یک‌رییس ،یک نایب رییس و حداقل یک منشی و یک خزانه دار برای مدت دو سال انتخاب و مراتب را صورت جلسه می‌نمایند.
انتخاب اعضاء هیأت رئیسه در صورت استعفای هر یک از آنان از سمت خود و یا هر یک از اعضاء هیأت رئیسه از شورا، حداکثر ظرف یک هفته بعد از‌قبول استعفا توسط شورا و یا خروج عضو و برای همان منصب برگزار می‌شود.
تبصره شورا موظف است بلافاصله پس از قطعیت یافتن خروج عضو از شورا مراتب را به فرمانداری ذی ربط به طور کتبی گزارش دهد تا فرماندار از‌عضو علی البدل شورا با
احتساب رای وی دعوی به شرکت در جلسات و صدور کارت شناسایی بنماید.
ماده 4 - اعضای شورا حق تفویض اختیارات خود را به غیر اعم از عضو یا غیر عضو شورا ندارد.
ماده 5 -اعضای شورا براساس مسئولیت خود متعهد و ملزم به حفظ حیثیات و شئون شورا و رعایت نظم و اجرای مفاد این آیین نامه و آیین نامه داخلی‌می‌باشند.
ماده 6 - رییس شورا وظایفی به عهده دارد که اهم آن به شرح زیر است:
1 - مسئولیت امور اداری و مالی شورا
2 - تعیین دستور جلسه، زمان و نوع جلسه (عادی یا فوق العاده) شورا
3- دعوت از مقامات موضوع ماده (11) قانون شوراهای اسلامی کشور و سایر اشخاصی که
شورا ضرورت حضور آنها در جلسات شورا یا کمیسیونهای‌شورا را تشخیص دهد.
4 - دعوت از اعضاء و تقسیم کار بین اعضاء و کمیسیونهای شورا
5- پیگیری مصوبات شورا
6 - معرفی نماینده یا نمایندگان شورا که از بین اعضاء شورا انتخاب می‌شوند، به مسئولین اجرایی، نهادها و سازمانهای مملکتی در زمینه‌های مختلف‌اجتماعی، فرهنگی،
آموزشی، اقتصادی، عمرانی جهت فراهم آوردن زمینه‌های همکاری در صورت در خواست آنان.
7 - معرفی افراد مورد تایید شورا برای انجام اقدامات مورد نیاز و نظارت بر حسن اجرای بندهای (3) و (8) ماده (71) قانون شوراهای اسلامی کشور.
8 - احکام مسئول و اعضاء دبیر خانه شورا، که از کارکنان شهرداری خواهند بود، توسط رییس شورا صادر می‌شود.
تبصره - سازمان اداری دبیرخانه شورا به تناسب سازمان شهرداری که در تنظیم آن قبلا موافقت سازمان امور اداری و استخدامی کشور جلب شده، از‌طرف شهردار با اطلاع شورای
شهر تهیه و جهت تصویب به وزارت کشور پیشنهاد می‌شود تا پس از تصویب به موقع اجراء در آید. کارکنان دبیرخانه‌شورا تابع آیین نامه استخدامی شهرداریها خواهند بود.
9 - رییس شورا سخنگوی شوراست مگر آنکه شورا عضو دیگری را تعیین کند و مواضع و اطلاعات رسمی شورا توسط او اعلام می‌شود.
10 - اجرای مفاد ماده (33) آیین نامه مالی شهرداریها شامل ایجاد تعهد، تشخیص، تسجیل و صدور حواله در حدود اعتبارات مصوب شورا در‌صلاحیت رییس شورا یا اعضایی است
که از طرف وی کتباً و بطور منجز اختیارات لازم به آنها تفویض می‌شود.
11 - تایید بودجه شورا که توسط خزانه دار شورا تنظیم می‌شود و طرح جامع آن در شورا برای تصویب.
تبصره - نیازهای مالی و تدارکاتی شورا براساس بودجه مصوب شورا از طریق در آمدهای بودجه شهرداری تأمین خواهد شد.
12 - ابلاغ کتبی موارد اعتراض و ایراد اعضاء که به صورت روشن به رییس شورا تقدیم شده است به عنوان تذکر به شهردار و دریافت پاسخ کتبی یا‌شفاهی شهردار در خصوص تذکر
ابلاغی و طرح آن در جلسه شورا.
13 - کلیه مکاتبات رسمی شورا با امضای رییس شوراست.
تبصره - نایب رییس شورا در غیاب رییس شورا وظایف او را انجام می‌دهد و در مقابل شورا مسئول است.
ماده 7 - وظایف منشی یا منشیان شورا
1- تهیه و تنظیم دستور جلسات براساس پیشنهادهای واصله و پیشنهاد آن به ریاست شورا
تعیین وقت و دستور جلسات.
تبصره - روز و ساعت تشکیل جلسات با دستور کار شورا باید حداقل (24) ساعت قبل به اعضاء ابلاغ شود.
2- تنظیم متن مذاکرات جلسات شورا و ثبت آن در دفتر مخصوص جلسات و حفظ و نگهداری آنها در محل شورا.
3 - تهیه متن مذاکرات جلسات شورا و ثبت و شماره گذاری آنها، تهیه آمار و اطلاعات، تهیه گزارش از عملکرد شورا برای ارایه به رییس شورا، تهیه‌رونوشت مصوبات در اجرای
ماده (78) قانون شوراهای اسلامی کشور جهت اطلاع به فرماندار و شهردار و سازمانهای ذی ربط با امضای رییس شورا.
4- انتشار صورت تایید شده جامع در آمد و هزینه شش ماهه شهرداری و ارسال نسخه هایی از آن به وزارت کشور.
5 -انتشار مقررات مصوب شورا که برابر قانون باید به اطلاع عمومی مردم برسد.
ماده 8 - وظایف خزانه دار شورا
1 - انجام امور مالی و مسئولیت حسابداری شورا.
2 - همکاری با رییس شورا در تنظیم بودجه و اصلاح یا متمم آن.
3 - تنظیم صورت مجلس تحویل و تحول اموال و داراییهایی که از طریق شهرداری در
اختیار شورا قرار می‌گیرد و امضای آن به اتفاق رییس شورا.
4 - تنظیم صورتهای مالی شورا.
5 - بررسی صورت حساب ماهانه درآمد و هزینه تسلیمی شهرداری موضوع ماده (79) قانون
شهرداری و ارایه آن همراه با نظریه به جلسات شورا‌حداکثر ظرف یک هفته پس از دریافت
صورت حساب.
ماده 9 - جلسات شورا بعد از اولین جلسه و به صورت عادی هر ماه دوبار در محل شورا تشکیل می‌شود.
تبصره - شورا در صورت در خواست کتبی فرماندار و یا بخشدار ذی ربط مشتمل بر زمان دستور و ضرورت تشکیل جلسه موظف به تشکیل جلسه‌فوق العاده است همچنین شورا می‌تواند
به در خواست کتبی شهردار و یا تشخیص خود به صورت فوق العاده تشکیل جلسه دهد.
ماده 10 - شورا باید بلافاصله پس از رسمیت یافتن اقدام به انتخاب شهردار با رعایت قانونی در خصوص دوره خدمت شهردار و آیین نامه‌احراز تصدی شهردار بنماید و
شهردار منتخب را در شهرهای مرکز استان و شهرهای بالای دویست هزار نفر جمعیت به وزارت کشور و سایر شهرها به‌استانداری برای صدور حکم پیشنهاد کند.
ماده 11 - جلسات عادی و فوق العاده شورا با حضور حداقل دو سوم اعضای اصلی و به تعداد ذیل:
الف - در شوراهای (5) نفره با حضور (4) نفر
ب - در شوراهای (7) نفره با حضور (5) نفر
ج - در شوراهای (9) نفره با حضور (6) نفر
د- در شوراهای (11) نفره با حضور (8) نفر
ه - در شوراهای شهر تهران با حضور (10) نفر
رسمیت می‌یابد و تصمیمات به اکثریت مطلق آرای حاضرین معتبر است.
1 - جلسات شورا علنی و حضور مستمع با نظر رییس شورا مجاز خواهد بود ولی به تقاضای کتبی شهردار و نیز فرماندار و یا بخشدار ذی ربط و‌موافقت اکثریت مطلق اعضای حاضر می‌تواند جلسه غیر علنی تشکیل شود.
2 - اعضای شورا باید در تصمیمهای خود قوانین مربوط را مورد توجه قرار دهند.
3 - اعضای شورا موظفند قبل از اخذ تصمیم نهایی پیرامون موضوع یا موضوعاتی که در دستور کار جلسه قرار گرفته است، بحث و بررسی به عمل‌آورند به همین منظور به ازای
هر نفر موافق یک نفر مخالف نیز حق صحبت به میزان برابر و به مدتی که رییس شورا تعیین می‌نماید خواهد داشت. در‌موقع استیضاح، شهردار حق دارد به اندازه مجموع زمان صحبت موافقین و مخالفین از خود دفاع نماید.
4 - رای در جلسات شورای علنی است و با بلند کردن دست و یا ورقه اخذ می‌شود ولی به تقاضای اکثریت مطلق اعضای حاضر در جلسه ممکن است‌رای با ورقه به صورت مخفی گرفته شود مگر در امور مالی، لیکن در انتخابات حتماً باید رای مخفی گرفته شود.
5 - شورا برای جلسات عادی و فوق العاده و نیز کمیسیونهای شورا برای جلسات خود، باید دفتر ثبت صورت جلسات داشته و صورت جلسات به‌امضای اعضا اعم از مخالف یا موافق برسد. دفاتر مذکور توسط منشی تهیه و قبل از ثبت اولین صورت جلسه، صفحه اول آن با ذکر شماره صفحات به‌امضای رییس شورا و حسب مورد اعضای شورا و یا کمیسیونهای مربوط برسد. صورت جلسات شورا باید به گونه‌ای تنظیم شود که در آن تاریخ و‌دستور کار هرجلسه و اسامی اعضای حاضر و غایب و آرای مثبت و منفی اعضا، مربوط به هر یک از موضوعات به همراه خلاصه مفیدی از بحث و‌گفتگوی حاضرین و تصمیم یا تصمیمات متخذه و مصوب آمده باشد .
6 - جلسات شورا و کمیسیونهای آن در محل مخصوصی که توسط شهرداری در اختیار شورا قرار می‌گیرد تشکیل خواهد شد. جلسات شورا در غیر‌محل و موعد مقرر رسمیت نداشته و تصمیماتش معتبر نخواهد بود.
ماده 12 - مصوبات شورا پس از ده روز از تاریخ ابلاغ قابل اجرا است مگر آنکه ظرف مدت مزبور مسئولان اجرایی ذی ربط به مصوبه اعتراض نمایند‌که در این صورت طبق ماده
(80) قانون شوراهای اسلامی کشور عمل خواهد شد.
تبصره 1 - مصوبه شورا تا تعیین تکلیف قطعی توسط هیأت مرکزی حل اختلاف متوقف خواهد ماند.
تبصره 2 - چنانچه هیأت حل اختلاف استان ظرف (15) روز اعلام نظر ننماید، مصوبه شورا لازم الاجراست.
تبصره 3 - چنانچه نظر هیأت حل اختلاف استان در جهت لغو مصوبه شورا باشد آن را به
هیأت مرکزی حل اختلاف پیشنهاد می‌کند و هیأت مرکزی نیز‌موظف است حداکثر ظرف (20) روز نظر قطعی و نهایی خود را اعلام نماید.
چنانچه هیأت مرکزی ظرف این مدت نظر خود را اعلام ننماید مصوبه شورا لازم الاجر است.
ماده 13 - شورا می‌تواند در ارتباط با وظایف خود اطلاعات مورد نیاز را از دستگاهها، ادارات و سازمانهای دولتی در خواست نماید و آنان همکاری‌لازم را به عمل خواهند آورد.
ماده 14 - شورا می‌تواند حسب نیاز با تشکیل کمیسیونهایی با شرکت اعضای خود موافقت کرده و تعداد آنها را افزایش یا کاهش دهد.
1 - عده اعضای هر کمیسیون از سه تا پنج نفر بوده و هر یک از اعضای شورا موظف است حداقل عضو یک کمیسیون باشد، اعضای کمیسیون به‌پیشنهاد رییس شورا توسط شورا برای
مدت یک سال انتخاب می‌شوند.
2 - جلسات کمیسیون با حضور حداقل دو سوم اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات با رای اکثریت مطلق اعضای حاضر اتخاذ می‌شود .
3 - هر یک از کمیسیونها در اولین جلسه از بین خود یک رییس، یک نایب رییس و یک نفر منشی انتخاب خواهد کرد. منشی کمیسیون مخبر کمیسیون‌نیز خواهد بود.
4 - رییس شورا پیشنهادهای رسیده را با توجه به موضوع آن با تعیین مهلت برای اعلام نظر به کمیسیون مربوط ارسال می‌دارد و مقرر می‌کند که همزمان‌نسخه‌ای از پیشنهادات مذکور در اختیار سایر اعضای شورا نیز قرار گیرد تا هر کس نظری دارد به کمیسیون مربوط ارایه نماید.
5- هر یک از کمیسیونها مکلفند نسبت به موضوعات احاله شده از طرف شورا ظرف مهلت تعیین شده از طرف رییس شورا و در صورت عدم تعیین‌مدت از طرف رییس شورا حداکثر ظرف یک ماه اعلام نظر نمایند. در صورتی که کمیسیون برای بررسی موضوعی نیازمند مهلت بیشتری باشد. با در‌خواست از رییس شورا اقدام خواهد کرد. کمیسیونها می‌توانند برای بررسی مطالب محوله از نظرات کارشناسان و مشاورانی که دعوت می‌نمایند‌بهره‌مند شده و عندالاقتضاء حق الزحمه مناسبی نیز با تصویب شورا به آنان پرداخت کنند.
6 - پیشنهادات واصله به کمیسیون در صورتی که مرتبط با شهرداری باشد با حضور شهردار و یا نماینده وی که بدون حق رای و برای ادای توضیحات‌در جلسات شرکت می‌کند، رسیدگی خواهد شد.
ماده 15 - نحوه انجام معاملات و مقررات مالی شورا طبق آیین نامه مالی شهرداریهاست و به جای شهردار رییس شورا و به جای رییس حسابداری،خزانه دار شورا اقدام خواهند کرد.
تبصره - در شهر تهران شورا از مقررات آیین نامه معاملات شهرداری تهران استفاده خواهد کرد.
ماده 16 - کلیه پرداختهای شورا در حدود بودجه مصوب شورا با اسناد مثبته و با رعایت مقررات آیین نامه مالی شهرداریها به عمل خواهد آمد. این‌اسناد باید به امضای رییس شورا و خزانه دار یا قایم مقام آنان که مورد تایید شورا باشد برسد.
تبصره - کلیه دریافتها و پرداختهای شورا منحصراً از طریق حساب بانکی که به نام شورا افتتاح می‌شود صورت خواهد پذیرفت.
ماده 17 - اعضای شورا برای شرکت در جلسات شورا حق حضور دریافت خواهند داشت و نحوه و میزان حق حضور بر اساس بودجه مصوب شورا و‌طبق دستورالعملی است که توسط وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. آن دسته از کارکنان دولت یا مؤسسات عمومی غیر‌دولتی که به عضویت شورا در آمده و به وجود تمام وقت آنان نیاز باشد می‌توانند به عنوان مأمور به خدمت در شوراها انجام وظیفه نمایند. مدت‌عضویت جزء سوابق مرتبط خدمتی آنان محسوب می‌شود و حقوق و مزایای آنان برابر آخرین حکم استخدامی (یا برابر آنچه که شورا در بودجه‌مصوب خود مقرر می‌نماید) از بودجه شورا پرداخت شده و در این صورت مشمول دریافت حق حضور نخواهد بود.
ماده 18 - شورا می‌باید صورت جامع در آمد و هزینه مصوب خود را هر شش ماه یک با به ضمیمه صورت جامع درآمد و هزینه درآمد و هزینه‌شهرداری برای اطلاع عموم اهالی به طریق ممکن انتشار دهد.
ماده 19 - شورا موظف است همزمان با بررسی بودجه شهرداری با توجه به برنامه‌های چهار ساله دوره خود بودجه سال آینده شورا را با عنایت به‌اعتبارات پیش بینی شده در بودجه شهرداری برای شورا تنظیم و تصویب نماید و نسخه‌ای از بودجه تصویبی شهرداری و شورا جهت اطلاع به فرماندار‌و بخشدار حوزه انتخابیه خود و نیز وزارت کشور ارسال نماید.
ماده 20 - کلیه اموال شورا اعم از منقول و غیر منقول که در اختیار شورا قرار می‌گیرد متعلق به شهرداری مربوط است و باید طی صورت مجلسی‌توسط ذی حسابان شهرداری تحویل رییس و خزانه دار شورا گردد.
ماده 21 - رییس و خزانه دار شورا موظفند در پایان دوره فعالیت خود و یا شورا مشخصات کاملی از کلیه اموال و داراییهایی که در اختیار شورا قرار‌گرفته تنظیم و طی صورت مجلسی به ذی حسابان شهرداری تحویل و نسخه هایی از آن برای وزارت کشور و فرمانداری ارسال نمایند.
ماده 22 - هر گونه بهره برداری شخصی توسط عضو یا اعضای شورا از اموال متعلق به شورا یا اموال عمومی ممنوع بوده و با فرد یا افراد خاطی مطابق‌مقررات قانونی برخوردار خواهد شد.
ماده 23 - تعطیلی شوراهای شهر در هر سال 30 روز است که زمان آن با تشخیص شورا تعیین می‌شود. در صورت ضرورت رییس شورا می‌تواند با‌تقاضای دو سوم اعضاء یا تقاضای فرماندار یا بخشدار ذی ربط یا شهردار در اوقات تعطیلی با ذکر دلیل شورا را بطور فوق العاده دعوت به تشکیل جلسه‌نماید.
ماده 24 - به هیچ عضوی از اعضای شورا در سال بیش از یک ماه مرخصی متوالییا" متناوب داده نخواهد شد.
ماده 25 - شرکت اعضا به عنوان نماینده رسمی در دعوتهای رسمی به صورت فردی یا دسته جمعی باید با موافقت و تصویب شورا باشد.
ماده 26 - عضوی که شش (6) جلسه متوالی و یا دوازده (12) جلسه غیر متوالی از اوقات رسمی شورا و کمیسیون را بدون عذر موجه (به تشخیص‌شورا) در یک سال غیبت نماید موضوع برای سلب عضویت وی به هیأت حل اختلاف موضوع ماده (82) قانون شوراهای اسلامی کشور ارجاع خواهد‌شد.
تبصره - در صورتی که شورا به علت فوت و استعفا و یا سلب عضویت (اخراج) بیش از یک سوم مجموع اعضای اصلی و علی البدل فاقد نصاب لازم‌برای تشکیل جلسه شود، براساس مفاد ماده (31) قانون شوراهای اسلامی کشور عمل خواهد شد.
ماده 27 - به منظور اجرای هماهنگ قانون شوراهای اسلامی کشور در کلیه شهرها، وزارت کشور مسئول آموزشهای لازم اعضای شوراها و نیز مجریان‌قانون مذکور بوده و نیز موظف است آیین نامه‌های اجرایی مورد نیاز را تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران برای اجراء ابلاغ نماید.
حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور